Het boek laat goed zien dat andere   uitkomst mogelijk was geweest

 Door Ronald van Raak

 De Volkskrant - recensie, 6 oktober 2023

 De Volkskrant is in handen van een Belgisch bedrijf, evenals de meeste andere kranten in ons land. Vlaamse auteurs zoeken niet zelden een Nederlandse uitgever, om zo hun leespubliek te vergroten. De landen zijn nauw met elkaar verbonden, maar in Nederland is weinig kennis over de Belgische buren. Ik ben geboren aan de grens en merkdat zelfs hier de interesse in de Vlaamse taalgenoten even verderop verbazingwekkend gering is.

Het huidige Nederland is niet bedacht door de Nederlanders en het tegenwoordige België evenmin door de Belgen. In 1815 is op een congres in Wenen besloten de Lage Landen samen te voegen in één koninkrijk, als buffer tegen de Fransen, die onder leiding van Napoleon politiek en militair in Europa hadden huisgehouden. Met dit koninkrijk hoopten met name de Engelsen een dam op te werpen tegen Franse expansiedrift.

 Onvermijdelijke scheuring

 Dit gedwongen huwelijk hield niet lang stand, omdat de Belgen zich in 1830 alweer afscheidden.

Een scheuring waartegen koning  Willem I zich lang heeft verzet, maar die toch als onvermijdelijk werd gezien. In De scheiding die niemand wilde laat Willem de Bruin zien hoe het zo heeft kunnen mislopen: een gebrek aan begrip en interesse, vooral in de cirkel rondom koning Willem I, heeft de Belgen van ons vervreemd.

De Bruin geeft de lezer een goede inkijk in de gedachten en de gevoelens van betrokkenen, door

het gebruik van brieven en berichten. Zeker de commentaren van buitenlandse ambassadeurs zijn verhelderend. Zo verbaasde de Oostenrijkse gezant zich over de opstelling van Willem I: ‘omringd door Hollandse adviseurs met achterhaalde opvattingen, een afkeer van de Belgen en zonder enig idee van wat erhier leeft’.

In het Verenigd Koninkrijk bleef Willem I – telg uit het Huis van Oranje – het nieuwe rijk bekijken

met een Hollandse bril, hoewel het zuiden meer inwoners had, meer geïndustrialiseerd was en wat betreft de politieke en economische elites Franstalig. De onvrede die zich opstuwde in het zuiden botste op een muur van onbegrip in het noorden. Na een operavoorstelling in Brussel lukte het radicalen om het volksverzet te organiseren.

 Desinteresse in de zuiderburen

 Dit boek laat zien dat ook een andere uitkomst mogelijk was geweest en beide gebieden verenigd hadden kunnen blijven, als het noorden de bereidheid had getoond het zuiden meer ruimte te bieden. Het is vreemd dat de desinteresse in de zuiderburen nog altijd lijkt te bestaan: in een veranderende wereld, waarin de waarden die onzelanden delen onder druk staan, kunnen we ons die houding niet veroorloven.

De scheiding die niemand wilde beschrijft een gemiste kans in de geschiedenis van Nederland en België, maar biedt ook een goede mogelijkheid om elkaar alsnog beter te leren begrijpen.

 Willem de Bruin: De scheiding die niemand wilde – Nederlanden België, de vereniging en de breuk 1815-1839. Atlas Contact; 424 pagina’s; € 35.

 Ronald van Raak schrijft voor de Volkskrant over filosofie. Hij is hoogleraar Erasmiaanse waarden aan

de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij schreef onder meer Denken op de dijken –Het Nederland van de filosofen.